Жылумен жабдықтауды жаңғырту Орал қаласы

ЕҚДБ «Қазақстан Республикасының инфрақұрылымындағы реттеу және тарифтік саясатты әзірлеу»  жобасы аясында Ernst & Yong компаниясы Қазақстандағы табиғи монополияларды реттеу процесінің нормативтік құқықтық базасының тарифтік саясатына талдау жасады. Жалпы, осы талдау барысында тарифтік саясаттың келесі кемшіліктері анықталды:

1. Ескірген реттеу саясаты. ЕО елдері тарифтік саясат реформаларын 15 жыл бұрын, Ресей 5 жыл бұрын жүргізді.
2. Активтердің бағаланбаған құны. Активтердің ағымдағы күйі және тарифтердегі пайданы есептеудің дұрыс қолданылмаған әдістемесі олардың күйінің одан әрі нашарлауына елеулі үлес қосты.
3. Секторды шамадан тыс реттеу. Секторды шамадан тыс реттеу компаниялардың тиімді жұмыс істеуі үшін қажетті ынталандыруды қамтамасыз етпеді.
4. Тарифтерді реттеу процесінде ашықтықтың болмауы. Қазіргі әкімшілік кедергілер әлеуетті инвесторлардың сенімінің болмауына себеп болды.
5. Компаниялардың операциялық шығындарының өсуіне ықпал еткен кіріс жинаудың тиісті емес модельдері.

Тиісінше, ЕҚДБ-ның Орал қаласын жылумен жабдықтауды жаңғыртудың техникалық-экономикалық зерттеуін әзірлеу жөніндегі жобасы шеңберінде CES Austria және BDC Consulting мамандары Орал ЖЭО Басқарушы компаниясы «Жайықжылуқуат» АҚ-ның жаңғыртуына талдау жасады және Еуропалық Қайта Құру және Даму Банкінің осы мақсаттарға 6,2 млрд.теңге сомасында кредит бөлу мүмкіндігін негіздеді.

Негізгі Орал қалалық ЖЭО - электр энергиясының жанама өндірісі бар жылу энергиясының негізгі жеткізушісі. Кәсіпорынның ұзақ мерзімді даму стратегиясында жылу энергиясын жанама өндіретін электр энергиясын жеткізуші болу міндеті тұр. Көрсетілген мақсат компанияға электр энергиясын сатудан түскен пайда есебінен жылу энергиясына тарифтерді кросс-субсидиялауды одан әрі жүргізуге мүмкіндік береді.  Орталық жылумен жабдықтау жүйесі үшін жылу энергиясын тұтыну болжамдары тұтынушыларды ыстық сумен қамтамасыз етудің аз өсуін және жылу желілерінің кеңеюінің шектелуіне байланысты жылу энергиясына сұраныстың төмендеуін көрсетеді. Сонымен қатар, 19 автономды қазандықпен қамтамасыз етілетін аудандарда жылу энергиясын тұтыну іс жүзінде өзгермейді, сондықтан халықтың өсуі энергия үнемдеу шараларымен өтеледі.

CES Austria және BDC Consulting мамандары ұсынған қаланы жылумен жабдықтаудың ықтимал нұсқалары газдың жылу мен электр энергиясының арзан көзі екенін көрсетеді, сондықтан бұл 18 МВт жаңа бу турбинасын орнату арқылы кәсіпорында орнатылған электр қуатын қазіргі 50 МВт-тан 68 МВт-қа дейін арттыруды негіздейді.

Құбырларды жедел ауыстыру бойынша барлық қажетті жұмыстар «Нұрлы Жол» мемлекеттік бағдарламасы есебінен қаржыландырылатын болады, сондықтан ЕҚДБ қаржыландыру нысаны болып табылмайды. Инвестициялардың ұзақ мерзімді стратегиясы (ИҰМС) бу өндірісін номиналды қуатын 68 МВт-қа дейін ұлғайта отырып, неғұрлым қуатты бу конденсациялық турбинасына ауыстыруды; су / бу циклын оңтайландыру үшін процесті модельдеуді енгізуді (жылу алмастырғыштарды ауыстыруды қоса алғанда, жылуды бұру қысымын азайту); орталықтандырылған жылумен жабдықтау желілері үшін қолданыстағы басқару жүйесін жаңғыртуды және гидравликалық модельді енгізуді және «Жайықжылуқуат» ЖЭО-дағы ескірген су жылыту қазандықтарын ауыстыруды қамтиды.

Жобаның қаржылық моделін есептеу Қазақстан заңнамасына сәйкес орталықтандырылған жылумен жабдықтау тарифтеріне және электр энергиясының тарифтеріне қолданылады. Шығындарды жабу үшін электр энергиясының ең төменгі тарифінен асатын көптеген жылдар бойы (инфляцияға сәйкес) электр энергиясының үнемі өсіп келе жатқан тарифтері болашақта қосымша өндірілетін электр энергиясымен бірге ақша ағынын тудырады. Бұл ақша ЖЭО-ның сенімді жұмысына, демек, болашақта жылу энергиясын сенімді өндіруге кепілдік беру үшін ОЖЖ жүйесін, әсіресе жаңа қазандықтарды модернизациялауды қаржыландыруға жұмсалады. Орталықтандырылған жылумен жабдықтау желісі үшін құбырларды ауыстыру Қазақстандағы инфрақұрылымды (мысалы, орталықтандырылған жылумен жабдықтау желілері) жаңғырту үшін Қазақстан үкіметі арнайы іске қосқан "Нұрлы Жол" Мемлекеттік бағдарламасы есебінен қаржыландырылатын болады. Жобаны іске асыру ағымдағы шығындармен салыстырғанда CO2 шығарындыларының азаюына , сондай-ақ күрделі шығындардың азаюына және жылу өндірудің өзіндік құнының төмендеуіне әкеледі.